Slachtoffer-daderbemiddeling.

Bemiddeling wil zeggen dat slachtoffer en dader met behulp van een neutrale persoon, de bemiddelaar, een gesprek aangaan over de feiten, de achtergronden, de betekenis en de gevolgen van een misdrijf. Dit in het belang van slachtoffer, dader en hun entourage.

VOORBEELD: "De handtas van Marie-Claire werd van haar schouder gerukt. Ze vindt dat de dader gestraft moet worden, maar ze heeft ook heel wat vragen die ze aan hem wil stellen: waarom koos de dader haar als slachtoffer? Weet hij dat ze sindsdien schrik heeft om nog op straat te komen?"
VOORBEELD: "Jan was zwaar drugsverslaafd toen hij bij een overval op een buurtwinkel de winkelier in elkaar heeft geslagen. Hij is gestraft voor deze feiten en volgt een ontwenningskuur. Hij wil het slachtoffer uitleggen hoe het zover is kunnen komen. Hij vraagt zich ook af hoe het ondertussen met die man gaat en hij wil hem zijn excuses aanbieden. Maar hij stelt zich de vraag of dit wel opportuun is."

De politiediensten en de gerechtelijke diensten doen hun werk en de procedures lopen. Ongeacht of je nu slachtoffer, dader, familielid of nabestaande bent, kan je hierbij het gevoel hebben dat alles boven je hoofd gebeurt. Je wordt immers niet enkel met de feiten geconfronteerd, maar ook met de gevolgen ervan. Je zit waarschijnlijk met een hoop praktische en concrete vragen en ook allerlei emoties kunnen opduiken. Verstaanbare vragen, begrijpelijke zorgen … Maar wat kan je ermee doen? Waar kan je ermee terecht? Misschien overweeg je om een bemiddeling te vragen.

Aan sommige vragen, bezorgdheden en verwachtingen kan enkel tegemoet worden gekomen in het kader van een communicatie tussen slachtoffer en dader. Het kan je dus helpen wanneer je hierover op een respectvolle manier met de andere betrokken partij in gesprek kan gaan. Door te kiezen voor een bemiddeling krijgen jij en de andere partij de kans om zelf te zoeken naar hoe jullie kunnen omgaan met de feiten en de gevolgen ervan.

Bemiddelingsgesprekken kunnen rechtstreeks of onrechtstreeks verlopen. De bemiddelaar kan gesprekken hebben met slachtoffer en dader apart waarbij hij vragen en boodschappen overbrengt van de ene naar de andere partij. Partijen kunnen er ook voor kiezen om elkaar te ontmoeten in een gezamenlijk gesprek. Deze ontmoeting wordt uiteraard goed voorbereid met de partijen afzonderlijk.

Slachtoffer-daderbemiddeling is net zoals iedere andere soort bemiddeling vrijwillig. Je kunt zelf het initiatief nemen om een bemiddeling te vragen. Maar hou er rekening mee dat ook de andere betrokken partij ermee moet instemmen. Iedere partij kan op elk moment beslissen de bemiddeling stop te zetten.

VOORBEELD: "Annick reed tegen 100 km/u in de bebouwde kom een voetganger omver. De jongen was op slag dood. Totaal in paniek reed Annick verder. Pas één week later ging ze zichzelf aangeven bij de politie. Nu knaagt elke dag het schuldgevoel om het luchtmisdrijf en haar roekeloos rijgedrag. Dit wil ze vertellen aan de ouders van de jongen. Als ze nog iets voor hen kan doen, hoort ze dat graag. Ze hoopt ook dat ze aan hen kan tonen dat ze geen slecht mens is. Ze is weliswaar fout geweest, maar ze is méér dan alleen een dader."
VOORBEELD: "Bert verneemt dat de persoon die hem enkele jaren geleden zwaar toetakelde tijdens een caféruzie binnenkort vervroegd wordt vrijgelaten. Omdat de dader in zijn dorp woont, maakt Bert zich zorgen over hoe hij zich zal gedragen als hij hem toevallig tegenkomt."

Een bemiddelingstraject verloopt los van de gerechtelijke procedure en vervangt deze niet. De gerechtelijke instanties blijven dus verantwoordelijk voor elke beslissing over de strafrechtelijke vervolging, de bestraffing en de uitvoering van de straffen. Dit belet echter niet dat je op elk moment van de procedure kan vragen een bemiddeling te starten: nog voor de zaak eventueel voor de rechtbank komt, tijdens de behandeling van de zaak voor de rechtbank en nadat de rechter een straf heeft uitgesproken.

Een bemiddeling is steeds op maat van de partijen. Daardoor is elk bemiddelingsproces uniek met zijn eigen accenten, afhankelijk van de behoeften van de partijen. De bemiddelaar heeft gesprekken met zowel slachtoffer als dader of met beiden samen indien ze dat wensen. De inhoud van deze gesprekken kan zeer uiteenlopend zijn: het kan gaan over de feiten zelf, de oorzaak en de gevolgen ervan. Wat verwachten partijen van elkaar? Hoe voelen ze zich bij het hele gebeuren? Ook de vergoeding van morele en materiële schade kan aan bod komen.

De bemiddelingsgesprekken kunnen leiden tot een overeenkomst, bv. over het financiële herstel, over de emotionele beleving, over zeer concrete zaken als: ‘Hoe zullen we elkaar begroeten als we elkaar tegenkomen op straat?’

VOORBEELD: "Kelly werd jarenlang misbruikt door haar vader. Hoewel ze nog steeds kwaad is op hem, wil ze toch opnieuw contact met hem zoeken. Hij blijft immers haar vader, maar hoe kan ze dit aanpakken?"
VOORBEELD: "Tijdens een ruzie grijpt Marc een mes en steekt Annie neer. Hun toen elfjarig dochtertje wil jaren later weten waarom haar vader haar moeder heeft vermoord. Ook Marc wil het contact met zijn dochter graag herstellen, maar hoe kan hij daarbij te werk gaan?"

De bemiddeling is vertrouwelijk en de bemiddelaar is gebonden door een beroepsgeheim. Het is aan de partijen om samen te beslissen of zij iets over de bemiddeling willen meedelen aan de rechter of niet. Je kan je tijdens de bemiddeling laten bijstaan door een advocaat.

Iedereen die op een directe wijze betrokken is bij een strafdossier kan om een bemiddeling vragen. Dit betekent dat zowel slachtoffer als dader om een bemiddeling kunnen vragen, maar ook bijvoorbeeld de partner, een familielid of een nabestaande.